Word. ?арбызды? адам а?засына пайдасы ?ылыми жоба 29 бет
Қарбыздың адам ағзасына пайдасы
МАЗМҰНЫ
І. Кіріспе …..................................................................................................3
ІІ. Негізгі бөлім
2. 1 Қарбызға сипаттама, оның түрлері...............................................5
2. 2 Қарбыздың құрамы және пайдасы................................................8
2. 3 Қарбыздың шипалық қасиеті.........................................................10
4 Қарбыздан әзірленген дәмі тіл үйіретін 10 тағам......................19
2. 5 Қарбызды өсіру технологиясы......................................................25
ІІІ. Қорытынды .......................................................................................28
ІҮ. Пайдаланылған әдебиеттер.............................................................29
І КІРІСПЕ
Жаз мезгілі шуақты күнімен, жайқалып өскен гүлімен, асыр салып ойнаған балаларымен есте қалады. Айналаңызға көз салсаңыз, бояуы қанық табиғат суреттері өзіне тамсандыра түседі. Ең бастысы, барлығымыз сүйіп жейтін жеміс-жидектер піседі. Әдетте күнделікті тұтынатын тағамдарымыздың қаншалықты пайдалы екеніне мән бермейміз. Сол себепті ең дәмді жеміс — қарбыздың адам денсаулығына пайдасы туралы жазуды жөн көрдік.
Қарбызды, көбінесе жаз айымен байланыстырамыз. Мүмкін оның жарқын түсінде, хош иісі мен ауыз үйірер дәмділігінде шығар. Сондай-ақ, қарбыз адам денсаулығына өте пайдалы: 200 грамм қарбызда сіздің күнделікті нормаңызға қажет 20% С дәрумені, 17% А дәрумені бар. Қарбызды буынның ұстамалы және қабыну ауруларын, жүрек-қан тамырларын емдеуде қолданады. Сонымен қатар, оны үздіксіз пайдалансаңыз, гастрит ауыруын да емдеп шығуға болады.
Қарбыздың отаны – Африка, дәлірек айтқанда Оңтүстік Африка саналады. Онда бүгінгі күнге дейін бұл өсімдіктің жабайы түрлері ұшырасады. Қарбыздар дәл осы мекеннен әлемнің түкпір-түкпіріне таралған.
Ежелгі Египетте де қарбыздар кең танылған, ал Еуропада ХІ ғасырлардан бері белгілі болса, Ресейде XVII ғасырдың ортасында ғана өсіріле бастады.
Өсімдіктің Қытайдағы мәртебесі өте жоғары. «Батыс қарбызы» деген атау бергендеріне қарағанда, қытайлықтар оны еуропалықтардан әкелген. Күні бүгінге дейін қытайлықтар қыркүйек айында «қарбыз мерекесін» жоғары дәрежеде атап өтеді.
Зерттеудің мақсаты: Қарбыздың өзіндік ерекшеліктерін таныта отырып, оның адам ағзасына тигізетін пайдалы жақтарына терең талдау жасау. Қарбызды тұрмыста пайдалану және оның емдік қасиеттерін ашып көрсету.
Міндеттері:
Қарбызға сипаттама беру, оның түрлеріне зерттеу жасау;
- Қарбыздың құрамы және пайдасын айқындау;
- Қарбыздың шипалық қасиеттеріне сипаттама жасалды;
- Қарбыздан әзірленген дәмі тіл үйіретін 10 тағамды танып білу;
- Қарбызды өсіру технологиясын анықтау.
ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1. Қарбызға сипаттама, оның түрлері:
Қарбыз (Citrullus) – асқабақ тұқымдасына жататын бір немесе көп жылдық өсімдік. Және де бақша дақылдарының ішінде ең көп тарағандарының бірі. Жер бетінде қарбыздың бес жүзден астам сорттары өсіріліп келеді. Бұл дақылдың жабайы түрлері де бар. Ол негізінен, Африкада, Иранда, Орта Азияда, Ауғанстанда ұшырасады. Қарбыздың қазақ жерінде көп өсірілетін аймағы – Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл, Шығыс Қазақстан, Батыс Қазақстан, Ақтөбе, Алматы облыстары. Осы өңірлердің ауа-райы да, жерінің құнарлығы да, ылғалдылығы да әртүрлі. Соған байланысты ол аймақта өсірілетін қарбыздардың да сорттары әртүрлі.
Асханалық қарбыздардың барлық аудандастырылған сорттары оның мәдени түрінен шығып, өсіп-өнген. Тамыры тармақты, жапырақтары ірі, гүлдері ақсары түсті, сабағы төселмелі, ұзындығы 2-3 метрдей. Қарбыз гүлі дара жынысты, бір үйлі, кейде 2 үйлі де болып келеді. Қарбыздардың түсі ақ, ала, қоңыр жолақты. Жемісі тәтті шырынды қызыл, қызғылт, күрең қызыл, сирегірек ақ және сарғыш. Тағамдық қарбыздың салмағы 0,6-16 келі, мал азықтық қарбыздың салмағы 10-15 келі. Қарбыздың үш түрі бар. Олар: жабайы өсетін, асханалық, азықтық. Жылу сүйгіш дақыл, ыстыққа, құрғақшылыққа төзімді, тез үсік алғыш. Өңделіп, тыңайтылған жердің топырағында жақсы өседі.
Астрахан қарбызы
Кримсон свит
Чарльстон грей
Жалпы, қарбыздың аналығы мен аталығы болатыны белгілі. Аталығына қарағанда, аналығы дәмдірек келеді. Өкінішке қарай, өзіңіз өсірмесеңіз, өнімнің жүз пайыз сапалы екендігіне ешкім кепілдік бермейді. Сондықтан әсіресе, балаларға берген кезде абай болған жөн. Ең нитраттар жиналатын зиянды бөлігі болып қабығына жақын тұрған жұмсағы саналады, сондықтан балаларға ортасынан кесіп берген жөн. Бірақ 2 жастан кіші балаларға беруге болмайды. 2-3 жастағы балалар үшін 100 грамы жеткілікті болса, 3-6 жастағылар үшін 150-ден асырмау керек.
Сонымен, оның адам денсаулығына пайдасына тоқталатын болса, адам ағзасына қажетті бір күндік магнийді бар-жоғы 150 грамм қарбыз қамтамасыз ете алады екен. Өйткені оның құрамында магний өте көп. Сондықтан артериялық қанқысымы бар жандарға оны ас мәзіріне міндетті түрде қосуы керек. Сондай-ақ қарбыз адам бойындағы холестиринді шығарады, бұл жүрек-қантамырлары ауруларына шалдыққандарға пайдалы. Қарбыздың ерекшелігі сол, оның шырынында табиғи қышқылдар мен тұздар болмайды. Бұл оның басқа жеміс-жидектерден бірден-бір артықшылығы. Бірақ ол сілтіге бай. Осының барлығы оны несеп жолдары үшін өте пайдалы қылады. Сондықтан дәрігерлер бүйрегіне тас байланған жандарға осы жемісті жеуге кеңес береді. Қуықтың қабынуы, бүйректің қабынуы кезінде қарбызды көбірек пайдаланған жөн. Мамандар күніне тәтті жемістің кем дегенде 2 келісін жеуді ұсынады. Ол қаназдықты емдеуде де жақсы көмекші.
2. 3 Қарбыздың шипалық қасиеті
Қарбыз өте дәмді, өте шипалы дақыл. Қарбыз науқанының бел ортасы – тамыз айы. Жаз бойы қарбыз жей алғандардың денсаулығы да жақсарып, бойларына ерекше күш-қуат жиналған шағы осынау қыркүйек, қазан айлары. Қарбыз (қауын да) негізінен, көтеу (геморой), бүйрек, бауыр, асқазан-ішек жолдары ауруларына, әсіресе, бүйрек, бауырға құм жиналып қалғанында оған жақсы ем. Алайда қарбызды осындай дертіме шипа болсын деп, мөлшерден тыс көп жеп қойсаңыз ол ағзаңызға өте зиянды. Осыны есте ұстаңыз.
Қарбыз жеп, денсаулығыңызды түзегіңіз келсе, ең бірінші, оның піскенін дұрыс таңдай біліңіз. Жалпы, піскен қарбыздың бүйірінде сарғыш дақтары болады. Және де жақсы пісіп, жетілген қарбыздың қабығы да жалтырап тұрады, сыртынан саусақпен немесе алақанмен ұрып қалғанда таза әрі анық дыбыс естілуге тиісті. Егерде қатаң дыбыс шығарса, оның әлі де пісе қоймағаны. Ең жақсысы, қарбыздың піскен, піспегенін білу үшін сатушыға тілік кесіп көрсетуді талап ету. Сонда сатып алғалы тұрған өніміздің қандай екенін өз көзіңізбен көресіз.
Қарбыз – жерден өсіп шығатын дақылдар ішіндегі ең ірілерінің бірі. Ертедегі арабтар оның емдік қасиетін білген. Қарбызды тамақ ішер алдында жесе, денедегі барлық ауруларды шығаратын және бүкіл ағзаны тазартатын қасиеті бар деп санаған.
Қарбыз ми белсенділігін арттырады. Үлкен жемістің құрамында ақыл-парасат деңгейінің көтерілуіне әсер ететін В6 дәрумені бар. Әсіресе қоршаған ортаға тәуелді балалар үшін пайдасы мол.
Адамның миында қанша сұйықтық болса, қарбызда да сол мөлшерде су бар. Әдетте қарбыз суы адам миындағы сұйықтық концентрациясына тең болғандықтан, денсаулығы үшін өте пайдалы деп есептеледі. Алайда бұл айтарлықтай маңызды емес. Су қашан да артықтық етпейді.
Қарбыздың құрамындағы ликопин мөлшері қызанақпен салыстырғанда 1,5 есе көп. Ликопин дегеніміз – ағзадан қауіпті заттарды сыртқа шығаратын күшті антиоксидант. Сондықтан қызанаққа қарағанда, қарбызды тұтыну 1,5 есе пайдалы болмақ. Қарапайым логика. Мұны қарбыздың дәретханаға жүгірткізетінінен-ақ байқауға болады.
Ультракүлгін сәуледен қорғайды. Қарбыздың құрамында ликопиннен өзге каротиноидтар да бар. Аталған зат адам терісін күн сәулесінен қорғайды. Осы пайдасын ескеріп, оны теріге жағудың қажеті жоқ. Әйтпесе ара мен шыбын-шіркейдің жеміне айналып жүрерсіз.
Қарбыз әртүрлі болады. Қазақстанның кез келген тұрғынынан сұрайтын болсаңыз, «Тәтті қарбыздың сырты жасыл, іші қызыл болады» деп жауап береді. Алайда оның сіз бен біз білмейтін сары сорты бар. Сырты жасыл болғанымен, іші піскен ананас секілді сап-сары.
Сыртқы пішініне қарай да түрлі болып келеді: дөңгелек, сопақ, пирамидаға ұқсас, төртбұрыш. 2012-2013 жылдары көршілес Ресей еліне жапондық төртбұрышты қарбыздар алып келген болатын. Олардың біреусісінің бағасы 12 000-20 000 рубльді құраған. Бағасының қымбат екеніне қарамастан барлығы да сатылған.
Қарбыз көзге пайдалы. Оның құрамында адамның көру мүшесінің жұмысын жақсартатын А дәрумені бар. Көзіңіздің сау болғанын қаласаңыз, күнделікті 100 грамм қарбыз жеңіз.
Жапониялықтардың төртбұрыш қарбызымен бұрынғы домалақ қарбыздың генінде пәлендей өзгешелік жоқ. Бұл қарбызды егушілер бастабында бұл қарбыздың бостықты аз иелеп, сақтауға қолайлы болатын қасиетінен пайдаланбақ болған. Олар бұл қарбызды мөлдір қораптың ішіне салып өсіретіндіктен, піскен кезде төртбұрыш формасында болып шығады.
Мансап жолын жаңадан бастап жатқан спортшылар үшін пайдалы. Кез келген істі бастау қиын. Әдетте бірінші күні көп жаттығамыз деп артынша бірнеше күн бойы ауырып жатамыз. Қарбыздың құрамындағы цитруллин ауырсынуды басады. Бірақ жаттығу соңында ғана жегеніңіз абзал.
Ең дәмді диета. Таңғажайып оқиғалар жүзеге асады деп айта алмаймыз. Алайда 2-3 артық келі салмақтан арылуға көмектсетініні анық.
4 Қарбыздан әзірленген дәмі тіл үйіретін 10 тағам
Фета ірімшігі қосылған қарбыздан әзірлеген салат
Қарбыз қабықтарындағы жеміс желесі
Қарбыздан жасалған себеттегі жеміс салаты
Қарбыз шырыны
Оқушы ғылыми жобасы туралы
Заман талабына сай оқушылардың өзіндік ізденімпаздық қырларын дамыта түсетін нәрсе – ғылыми жобалар. Осы мақсатта сараланып, жүйеленген ғылыми жобалар топтамасы оқушылардың тереңірек ізденуіне бағыт-бағдар береді.
Ғылыми жоба жалпы қойылатын талапқа сай дайындалған.
Уорд нұсқасы, аңдатпалар, пікірлері, күнделігі және көрнекі жасалынған тұсаукесері (презентация) ғылыми жобаның құрылымы жүйеленген толық нұсқасын құрайды.
Ғылыми жобаның толқы нұсқасын жүктеу ақылы.
Ол үшін халық банкінің 4402 5735 5419 3229 шотына (ЖСН 750115401055) немесе
Qiwi кошелек арқылы 8-701-859-48-75 (телефонға емес) номеріне 2500 теңге аударып, осы номерге телефон соғып, қажетті ғылыми жобаңызды айтасыз немесе saulealt@mail.ru поштасына не ватсапқа түбіртектің сканерленген түрін салып, қажетті ғылыми жоба тақырыбын жазып жібересіз.
Хабар алынысымен Сіздің поштаңызға қалаған ғылыми жобаңыздың толық нұсқасы салынады.
Сондай-ақ, өзіңізде бар ғылыми жобаның толық нұсқасымен айырбас жасауға болады, сіз онымен сайтымыздың толыға түсуіне көмектесесіз!!!
Ғылыми жобаның толық нұсқасын talshin.ukoz.net сайты
арқылы да ала аласыз!
Осы сайттан басқа да сан алуан тақырыптағы қызықты ғылыми жобаларды кезіктіреcіз!