?ыры?жапыра?тарды?, ?ыры?буындарды? ж?не плаундарды? жо?ары сатыда?ы споралы ?сімдіктер ретінде жалпы сипаттамасы, к?беюі ж?не дамуы. ?ыры?жапыра?т?різділерді? ?ткен замандарда ?ркендеп ?сіп ке? таралуы. ?азіргі ?ыры?жапыра?т?різділерді? таби?атта?ы ж?не

Бекітемін: Пән: Биология Класс: 6 «а» Күні: 18.01.2017ж
Сабақтың тақырыбы: Қырықжапырақтәріздес өсімдіктер бөлімі. №19. Зертханалық жұмыс. Қырықжапырақтәріздестердің сыртқы құрылысымен танысу.
Сабақтың мақсаты: Қырықжапырақ тәріздес өсімдіктердің морфологиялық ерекшеліктері, сыртқы құрылысымен оқушылармен бірге саралай отырып, бәріне ортақ даму процесі болатыны, ертедегі алғашқы тіршілік формаларының тас көмір түзілудегі,қазба түрлеріндегі көпшілігінің шөптектес өсімдіктер екендігі туралы ақпаратты жүйелеу.
Сабақтың құрал-жабдығы: Ұлғайтқыш қол әйнегі, Қырықжапырақтәріздестердің және қырықбуынтәріздес өсімдіктердің кеппешөптері, Қырықжапырақтәріздестердің демонстрациялық жинақтамасы.
Сабақтың әдісі: АКТ, Сұрақ- жауап, тірек-сызбамен түсіндіру, кинометафора, мадерация әдістері.
Сабақтың пәнаралық байланысы: экология, география.
Ұйымдастыру: Амандасу, түгендеу, үй тапсырмасын сұрау. Топқа бөлу: Ботаниктер, Геологтар, Дәрігерлер
Үй тапсырмасын сұрау:
"Кім? Не? Қашан? Қайда?"
«Кім көп біледі?» ойыны арқылы оқушының білімі тақтағы ұяшыққа белгіленеді.
Таллом дегеніміз не?
Хроматофор деген не?
Хламидомонаданың хлорелладан айырмашылығы?
Қай балдыр ғарышқа ұшып келді және қандай әсер берді адамдарға?
Мүктерді зерттейтін ғылым?
Мүктер қандай жерлерде өседі?
Ризоид дегеніміз не?
Жасыл мүктің биіктігі?
Жасыл мүктің сабағында қандай ұлпа бар?
Жасыл мүктің аталық және аналық мүшесінің атауы?
Шымтезек мүгі неге ақ мүк деп аталады?
Мүктердің пайдасы?
Ой қозғау:
Алғашында тіршілік қандай болған екен кім айтады маған?
Бұл не балар? Тас көмір неден, қалай пайда болды?
Жаңа сабақ:
"Неге? Неліктен? Не үшін?"
Жоғары сатыдағы өсімдіктер аналық жыныс мүшелерінің құрылысына қарай архегонийлер және аталықтылар (антеридий ) деп екі үлкен топқа бөлінеді.
Біріншісіне мүктер,палуандар,қырықбуындылар,қырықжапырақтәрізділер және ашықтұқымдылар бөлімдері кіерді;
Екінші топқа жабықтұқымдылар және гүлді өсімдіктер бөлімдері кіреді.
Жоғары споралы өсімдіктер былай жүйеленеді:
Мүктәрізділер бөлімі (27000 түрі);
Палаундар бөлімі (1 мың түрі);
Қырықбуындар бөлімі (30-35 мың түрі);
Қырықжапырақтәрізділер бөлімі (10 мың түрі)
Қырықжапырақтәріздестер-жоғары сатыдағы споралы өсімдіктердің ең ерте пайда болған тобы.
Мекені: Тропиктік ормандарда кездеседі.
Ағаш,лиана (басқа өсімдіктерге оралып өсу) түрінде өседі.
Суда өсетіндері де бар
Аустралия және Жаңа Зеландияда ағаш болып өсетін түрлерінің биіктігі 20 метрге дейін жетеді.
Қазақстанда кездесетін қырықжапырақтәрізділер-көп жылдық шөптесін өсімдіктер.Кең тараған өкілі-еркек усасыр қырықжапырағы.
-8826511639550Жыныссыз көбеюі: Жыныссыз көбею жаз кезінде усасыр қырықжапырақ жапырағының астыңғы бетінде, орталық жүйкені бойлай қоңыр төмпешіктер түзіледі.
Оларды сорустар деп атайды. «Сорус» дегеніміз спорангийлердің жиынтығы. «Спорангий» – споралар дамып жетілетін орын – қалта. Спорангийлері жапырақтың астыңғы бетінде ұзын аяқшалары арқылы негізгі жүйкеге бекініп тұрады. Сорустың үстін жауып тұратын бүйрек тәрізді жарғақша жамылғысы болады. Пісіп жетілген споралар спорангийдің қабықшаларының жыртылуының нәтижесінде жерге шашылады. Қолайлы жерге түскен споралар өніп, өскіншелер береді.
-споралар пісіп жетілген кезде,спорангийдің қабықшалары жарылады да,споралар сыртқа шашылады;
-қолайлы жерге түскен спорадан өскінше пайда болады;
-өскінше жүрек пішінді,көк жасыл түсті,тең табақшалы болады,ризоидтары арқылы жерге бекінеді;
-өскіншенің астыңғы бетінде аталық және аналық жыныс органдары жетіледі;
Жынысты көбеюі:
-антерийде түзілген аталық гаметалар(сперматазоидтар) және архегонийде түзілеген аналық гаметалар арқылы жүзеге асады;
-ұрықтанған жұмыртқа жасушасынан зигота түзіледі,одан ұрық пайда болады;
-ұрықтан тамырабақ және жапырақ қалыптасып,біртіндеп нағыз қырықжапырақ пайда болады.
Маңызы:
Сәндік өсімдік ретінде өсімдікжайда өсіреді;
Жұмыс орындарын көгалдандыруға жиі пайдаланылады;
Кейбір түрлері дәрілік өсімдік;
Ағаш тәрізді жойылып кеткен қырықжапырақтар тас көмірідің түзілуіне қатысқан.
Өз бетімен жұмыс: Ботаниктер: ПЛАУНТӘРІЗДІ ӨСІМДІКТЕРГЕ СИПАТТАМА. Геологтар: ҚЫРЫҚЖАПЫРАҚТӘРІЗДЕС ӨСІМДІКТЕРДІҢ ШЫҒУ ТЕГІ.
Дәрігерлер: ҚЫРЫҚЖАПЫРАҚТӘРІЗДЕСТЕРДІҢ ТАБИҒАТТАҒЫ ЖӘНЕ АДАМ ӨМІРІНДЕГІ МАҢЫЗЫ.
Балалар видео қарайды: папоротниктердің шығу тегі, көбеюі, сыртқы құрылысындағы ерекшеліктері қандай?
Жаңа сабақты бекіту:
Running dictation
Writer – жазушы
Runner - елшПлаундар вегетативті, жыныссыз және жынысты көбейеді. Жыныссыз көбеюі споралары арқылы жүзеге асады.
Қазіргі кезде плаунның 200-500 түрі белгілі.. Плаунтәріздестер – тең және әртүрлі споралы өсімдіктер. Тең споралы өсімдіктің кен тараған түрі – Шоқпарбас плаун.
Өркендердің жоғарғы ұшындағы көтермелерде 2 ( сиректеу 3-5) спорадан түзілетін масақтары орналасқан.Масақта спорофилдер болады. Спорофилдердің қолтығында бүйрек тәрізлі сорустар орналасады.
С лечебной целью применяют споры и траву плауна, которые следует собирать очень аккуратно. Уникальные споры плаунов используются в качестве обволакивающего средства.
Отдел высших растений. Споры плаунов содержат до 50% масел, из-за чего не тонут в воде. Отсюда и возникло название растения – «плаун».
У папоротников, плаунов и хвощей - имелись корни, стебли и листья, благодаря чему они были лучше приспособлены к наземному образу жизни.
Moss have roots.stalks and leaves.
Moss is the most ancient group of plants.
The grass of the moss is used as a remedy in medicine.
№19 зертханалық жұмыс
Еркек усасыршөптің құрылысы
Қажетті құралдар: микроскоп,ұлғайтқыш әйнек,микропрепарат,кеппешөп үлгісі.
Орындалатын тапсырмалар:
1.Кеппешөп үлгісінен еркек усасыршөпті табыңдар.Еркек усасыршөптің жерүсті және жерасты бөліктерін аныөтап,неліктен өсімдіктерге жататынын түсіндіріңдер.
2.Еркек усасыршөп жапырағын төңкеріп,астындағы споралы қоңыр төмпешіктерді табыңдар.Оны ұлғайтқыш әйнекпен қараңдар. Спораның маңызын еске түсіріңдер.
3.Микроперпаратты микроскоппен 120 есе ұлғайтып қараңдар.
4.Бақылағандарыңның суретін салып,астына атауларын жазыңдар.
5.Өздерің тұратын жерде қырықжапырақтың бар-жоғын анықтап,қысқаша хабарлама әзірлеңдер.
Бағалау:
Бағалау парағы:
№ Оқушының аты-жөні Сыныптасыңды бағалау Мұғалімнің бағалауы
5 4 3 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Қорытындылау
Сұрақтарға жауап беру:
1.Қырықжапырақтәріздестердің құрылысы қандай?
2.Қырықжапырақтар қайда өседі?
3.Қырықжапырақ споралары қайда жетіледі?
4.Қырықжапырақтың қандай маңызы бар?
81153033655БҰЛ МЕН
00БҰЛ МЕН
Рефлексия:
89725529718000
185864518351500-762018796000Не онай болды? Нені үлгермедім?
-762016319500212598016383000 Қиындықтар Жетістіктер
Үйге тапсырма: §36. Қырықжапырақтәріздес өсімдіктерге жалпы сипаттам. Плаун тәрізді өсімдіктер (121-122 бет). Тақырып соныңдағы денгейлік сұрақтарға жауап жазу. 93-суретті салу.